Hayyam’ın Terâneleri, Sâdık Hidâyet'ten

sâdık hidâyet, hayyam'a atfedilen bir çok rubai'yi inceleyip, gerçekten hayyam'a ait olanlara ulaşmaya çalışmıştır. ilk baskısı 1934, Tahran'dır. dilimize bu kitabı Mehmet Kanar kazandırmış, YKY, Şubat 2006'daki beşinci baskıdandır, bu alıntılar,

"yapı kredi n'olur bize dava açma!" diyerek bağlıyorum;

66

berdâr piyâle vu sebû ey dilcû;
bergerd be gird-i sebzezâr u leb-i cû.
kin çerh besî kadd-i botân-i mehrû,
sad bâr piyâle kerd u sad bâr sebû!

ey güzel; al eline testi ile kadeh.
dön su kenarına, bul bir çimenlik.
nice ay yüzlü dilberin vücuduyla bu felek
yüz testi yaptı, yüz defa da kadeh.

67

ber seng zedem dûş sebû-yi kâşî,
sermest budem ço kerdem in ûbâşi.
bâ men be zebân-i hal mîgoft sebû:
men çon to budem; to nîz çon men bâşi

taşa çaldım dün çini testiyi.
sarhoştum yaptığımda bu edepsizliği.
diyordu bana hal diliyle testi:
senin gibiydim ben; sen de olursun benim gibi.

70

hân kûzegerâ! bepây eger huşyârî!
tâ çend konî ber gil-i merdum hârî?
enguşt-i Ferîdûn u kef-i Keyhusrov
ber çerh nihâde’î; çi mîpindâri?

hey çömlekçi! dikkat et ne yapıyorsun!?
insan toprağı bu, hırpalıyorsun!
Ferudun’un parmağını, elini Keyhusrev’in
çarkına koymuşsun; sen ne sanıyorsun?

72

in kûze ço men âşık-ı zârî bûde est.
der bend-i ser-i zolf-i nigâri bûde est.
in deste ki ber gerden-i û mîbînî.
destîst ki ber gerden-i yârî bûde est!

bu testi vaktiyle ben gibi perişan âşıkmış.
bir dilberin zülüflerine bağlanmış.
boynunda gördüğüm şu kulp yok mu,
bir elmiş, yarin boynuna sarılmış.

75

mey horden u şâd bûden âyin-i menest.
fâriğ bûden zi kufr u dîn, dîn-i menest.
goftem be arûs-i dehr: kâbîn-i to çîst?
goftâ: dil-i horrem-i to kâbîn-i menest.

şarap içmek, şen olmak âyinimdir benim.
uzak olmak küfür ve dinden, dinimdir benim.
dedim dünya deidkleri geline: nedir senin mehirin?
dedi: senin hürrem gönlün mehirimdir benim.

76

men bîmey-i nâb zîsten netvânem.
bibâde keşîd bâr-i ten netvânem.
men bende-yi an demem ki sâkî gûyed
“yek câm-i diger begîr” u men netvânem.

saf şarap olmadan yaşayamam ben.
olmadan bâde, beden yükünü çekemem ben.
sâkî desin: al eline bir kadeh daha.
kalmasın içecek halim; işte o ânın kuluyum ben.

77

imşeb mey-i câm-i yek menî hâhem kerd.
hod râ be do câm-i mey ganî hâhem kerd.
evvel se telâk-i akl u dîn hâhem kerd.
pes dohter-i rez râ be zenî hâhem kerd.

bu gece bir batmanlık kadehle şarap içeceğim.
iki şarap kadehiyle kendimi zengin edeceğim.
akıl ve dini boşayacağım talâk-i selâse ile önce.
sonra üzümün kızını kendime eş edineceğim.

86

şeyhî be zenî fâhişe goftâ: mesti,
her lahza be dâm-i digerî pâ bestî.
goftâ: şeyhâ, herançi gû’î, hestem.
âyâ to çonanki mînomâ’î, hestî?

bir şeyh dedi bir fahişeye: sarhoşsun sen.
her lahza birinin tuzağına düşersin sen.
dedi: ey şeyh, ne dersen, oyum ben.
acaba göründüğün gibi misin sen?

87

gûyend ki dûzehî buved âşık u mest.
kavlîst hilâf, dil deran netvan best.
ger âşık u mest dûzehî hâhed bûd,
ferdâ behişt hemçun kef-i dest.

derler ki cehennemlik olacak âşık ile sarhoş.
inanmak mümkün mü hiç? bir sözdür bu boş.
cehennemlik olacaksa eğer âşık ile sarhoş,
yarın avuç içi kadar kalacak cennet bomboş.

89

gûyend: behişt u hûr u kovser bâşed.
cûy-i mey u şîr u şehd u şekker bâşed.
por kon kadeh-i bâde vu ber destem nih.
nakdî zi hezâr nisye bihter bâşed.

derler ki: cennet var, huri ve kevser var.
mey ırmağı var, süt, bal ve şeker var.
doldur bade kadehini, ver elime;
bin veresiyeden iyi bir peşin var.

93

çon nîst makâm-i mâ derin dehr mukîm,
pes mîmey u ma’şûk hetâ’ist azîm.
tâ key zi kadîm u muhdes omîdem u bîm?
çon men reftem, cihân çi muhdes, çi kadîm?!

olmadıktan sonra yerimiz bu yerde sağlam,
meysiz, maşuksuz kalmak büyük hata! kalamam.
ne zamana dek yeniden, eskiden umam ve korkam?
dünya yeniymiş, eskiymiş, bana ne ben gittiğim zaman!

94

çon âmedenem be men nebud rûz-i nohost,
vin reften-i bîmurâd azmîst dorost.
berhîz u miyan bebend ey sâkî-yi çost.
kendûh-i cihân bemey furûhâhem şost.

daha ilk günden elimde değildi gelmek.
dönüşü yok bir gidiş bu muratsızca gitmek.
kalk tez canlı sâkî, aman tut elini kıvrak.
dünyanın gamını istiyorum meyle yumak.

103

donyâ be murâd rânde gîr, âhir çi?
vin nâme-yi omr hânde gîr, âhir çi?
gîrem ki be kâm-i dil bemândi sad sâl,
sad sâl-i diger bemânde gîr, âhir çi?

muradınca yaşadın say; n’olacak yani?
ömür mektubunu okudun say; n’olacak yani?
say ki yüz yıl yaşadın gönlünün muradınca,
yüz yıl daha yaşadın say; n’olacak yani?

***

ben de emek verdim "yapı kredi n'olur bize dava açma!"