-
(...)
Bu kıvılcım, imparatorluk devlet görevlisi sınavında başarısız olmuş (böyleleri, siyasi dargınlığa çok yatkın oluyorlardı), takıntılı, belki de ruh hastası bir peygamber ve mesih önder Hung Hsiu Chuan'dan (Hong Xiuquan*) (1813-64) geldi. Sınavda başarısız olması üzerine bir sinir buhranı geçirerek kendini dine verdiği kesindi. 1847-8 civarında Kwangsi Eyaletinde bir "Tanrıya Tapanlar Cemiyeti" kurdu. Köylüler ve madenciler, Çin nüfusunun büyük bölümünü oluşturan yoksul dilenciler, çeşitli ulusal azınlık mensupları ve eski gizli cemiyetlerin taraftarları, hızla cemiyete katıldılar. Ancak Hung'un vaazında önemli bir yenilik vardı. Hristiyan yazılarından etkilenmiş, Canton'daki Amerikan misyonerliğinde bir süre kalmış; dolayısıyla, aksi halde Mançu karşıtlığının , sapkın dinsel ve toplumsal devrimci fikirlerin malum bir karışımından ibaret kalacak olan düşüncesine önemli batılı öğeler katmıştı. İsyan, 1850'de Kwangsi'de patladı ve öylesine hızla yayıldı ki "Evrensel Barışın Göksel Krallığı"nın , bir yıl içinde, başında Hung'un bulunduğu yüce bir "Çin Krallık"ı halini aldığını söylemek mümkündü. Bu, halk kitlelerinden büyük destek gören ve Taocu, Budist ve Hristiyan eşitlik fikirlerinin baskın olduğu toplumsal bir devrim rejimiydi hiç kuşkusuz. Aile birimlerinden oluşan bir piramit temelinde teokratik bir biçimde örgütlenmiş olan bu rejim, özel mülkiyeti kaldırdı (Topraklar mülk olarak değil, sadece tasarruf amacıyla dağıtıldı); kadın-erkek eşitliğini yerleştirdi; tütünü, alkolü, afyonu yasakladı; (haftanın yedi gün olduğu) yeni bir takvim getirdi ve çeşitli kültürel reformlar gerçekleştirdi; bu arada da vergileri azaltmayı ihmal etmedi. 1853'ün sonunda en az bir milyon faal militanı bulunan Taipingler, Güney ve Doğu Çin'in büyük bölümünü denetimleri altına aldılar ve (büyük ölçüde süvari yokluğundan ötürü) kuzeye doğru fazla ilerleyemedilerse de, Nanking'i aldılar. Çin bölündü, hatta (1868'e kadar bastırılamayan) kuzeydeki Nien köylülerinin, Kwechow'daki Miao ulusal azınlığının ve güneybatı ile kuzeybatıdaki diğer azınlıkların isyanlarında olduğu gibi Taiping yönetimi altında olmayan yerler bile büyük ayaklanmalarla sarsıldı.
(...)
-
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder